Czas na zmiany! Pospolite ruszenie. Hamuj raka! Daj szansę płucom!

Hamuj raka! Daj szansę płucom! Pospolite ruszenie – to nowa odsłona kampanii stowarzyszenia Ruch Onkologiczny PARS dla osób z nowotworowymi chorobami płuca.

Poznaliśmy Wasze potrzeby w zakresie diagnostyki i chcemy wpłynąć na usprawnienie systemu. Do działań zainspirowały nas wyniki raportu z badań, przeprowadzonych na zlecenie Ruchu Onkologicznego PARS w lipcu, sierpniu i wrześniu 2024 roku osób z nowotworowymi chorobami płuca.

Kampania Hamuj raka! Daj szansę płucom! w tym roku pod hasłem Pospolite ruszenie zwraca uwagę na problem związany z późnym diagnozowaniem nowotworów płuca. Rak płuca jest w Polsce główną przyczyną zgonów nowotworowych wśród kobiet i mężczyzn. Obecnie rocznie diagnozuje się około 23 tysięcy nowych przypadków zachorowań. Niestety, większość pacjentów dowiaduje się o swojej chorobie zbyt późno. To znacząco wpływa na szanse powodzenia leczenia.

Pospolite ruszenie odwołuje się do idei jedności i solidarności, które są nie tylko wyrazem wsparcia dla chorych, ale także niosą im realną pomoc. W ramach kampanii przeprowadziliśmy badanie potrzeb pacjentów, którzy chorują na raka płuca lub są w procesie diagnozy. Mamy nadzieję, że zebrane w ten sposób informacje przyczynią się do poprawy usług diagnostycznych. 

Doświadczenia pacjentów zebrane z całej Polski dają obiektywny obraz sytuacji i materiał do wnikliwej analizy. Jej efekty zaprezentowaliśmy na konferencji 20 listopada 2024, a wyniki naszego raportu przekażemy również tym, którzy podejmują decyzje o dostępie do diagnostyki i leczenia.

Po co to robimy?

Wczesna profilaktyka, większa dostępność do badań molekularnych, wprowadzenie ujednoliconych standardów diagnostycznych, wdrożenie Lung Cancer Unitów oraz przyspieszenie dostępu do innowacyjnych terapii to kluczowe elementy, które prowadzą do zmniejszenia śmiertelności z powodu raka płuca. Postulujemy o zmiany w tych zakresach od samego początku naszych działań. W tym roku PARS koncentruje się szczególnie na etapie diagnozy, bo właśnie początek ma kluczowe znaczenie dla dalszych szans chorego

mówi Elżbieta Kozik ze stowarzyszenia PARS.

Aby zmniejszyć negatywny trend zachorowalności i umieralności na raka płuca w Polsce przez ekspertów kampanii Hamuj Raka Daj szansę płucom przygotowano następujące postulaty: 

1. CEL: ZMNIEJSZENIE LICZBY ZACHOROWAŃ

Postulaty w zakresie profilaktyki pierwotnej

1.Realizacja długofalowych kampanii antynikotynowych skierowanych do wielu grup docelowych, w tym w szczególności do kobiet oraz młodzieży.

• Przeprowadzenie głębokiej analizy postaw społecznych w tym zakresie, szczególnie dot. kobiet i młodzieży (nacisk na e-papierosy).
• Uzupełnienie podręczników szkół podstawowych (klasy 5-8) oraz średnich, informacjami na temat szkodliwego wpływ papierosów, nikotyny oraz nowych urządzeń zastępujących papierosy na stan zdrowia.

2. Realizacja działań na rzecz radykalnej poprawy dostępności do poradni antynikotynowych
w ośrodkach pulmonologicznych.  

1. CEL: DWUKROTNNE ZWIEKSZENIE WSKAŹNIKA PRZEŻYĆ 5 – LETNICH

Postulat w zakresie profilaktyki wtórnej

3. Promocja Ogólnopolskiego Programu Wczesnego Wykrywania Raka Płuca (WWRP) za pomocą Niskodawkowej Tomografii Komputerowej (NDTK) wśród lekarzy POZ i osób z grup ryzyka.

1. Zwrócenie uwagi NFZ na konieczność wsparcia i promocję badań przesiewowych wśród lekarzy POZ (mailingi edukacyjne do lekarzy POZ, informacje na temat screeningu w Systemie Informacji Medycznej)
2. Promocja WWRP wśród lekarzy POZ za pośrednictwem Polskiego Towarzystwa Lekarzy Medycyny Rodzinnej
3. Promocja WWRP wśród specjalistów w dziedzinach onkologicznych oraz chorób płucPromocja WWRP wśród pacjentów z grup wysokiego ryzyka za pośrednictwem IKP
4. Promocja WWRP za pośrednictwem kampanii edukacyjnych np. kampanii Ministerstwa Zdrowia Planuję Długie Życie

Postulat w zakresie diagnostyki

4. Zapewnienie każdemu pacjentowi z niedrobnokomórkowym rakiem płuca kompletnej oraz szybko przeprowadzonej diagnostyki obejmującej ustalenie stopnia zaawansowania nowotworu i pełnego rozpoznania patomorfologicznego wraz z oznaczeniem biomarkerów predykcyjnych:

• w stopniu zaawansowania IB-IIIA po radykalnym leczeniu chirurgicznym oznaczenie mutacji w genie EGFR z materiału pooperacyjnego;
• w miejscowo zaawansowanym (stopień III) lub uogólnionym NDRP (stopień IV) oznaczenie mutacji EGFR, ALK, ROS1 i innych zaburzeń genetycznych w miarę wprowadzania nowych leków ukierunkowanych molekularnie oraz ekspresji PD-L1
  w związku z możliwościami stosowania immunoterapii.

5. Zagwarantowanie standardu pobrania materiału biologicznego w jakości umożliwiającej kompleksową charakterystykę profilu molekularnego nowotworu.

a. Wprowadzenie przez Ministerstwo Zdrowia premii finansowej za wysoki odsetek procedur biopsyjnych z pobraniem materiału w jakości umożliwiającej przeprowadzenie pełnej oceny profilu molekularnego nowotworu.

6. Wprowadzenie zasad kontroli jakości konsyliów lekarskich, dzięki wdrożeniu wykazu obligatoryjnych aktywności zakładających obowiązek uczestnictwa w konsylium  przynajmniej specjalistów w zakresie onkologii klinicznej, chirurgii klatki piersiowej
i radioterapii onkologicznej oraz specjalisty chorób płuc, a także konieczność przeprowadzenia oceny patomorfologicznej wraz z oznaczeniem kompletu markerów genetycznych

a. Weryfikacja przez AOTMiT i formalne zatwierdzenie przez Ministerstwo Zdrowia optymalnej ścieżek diagnostycznych (w tym – wytycznych w zakresie niezbędnej dokumentacji do przeprowadzenia konsylium), które zostały zdefiniowane przez klinicystów (Dolnośląskie Centrum Onkologii) i zapisana w standardach oraz stosowana w ramach pilotażu sieci onkologicznej.

7. Dodanie do funkcjonalności internetowego konta pacjenta (IKP) zakładki
z wynikami oceny patomorfologicznej i molekularnej nowotworu, a następnie umożliwienie lekarzom dostępu do tych danych i rozpropagowanie samego narzędzia.

Postulat w zakresie leczenia

8. Zastosowanie najlepszej dostępnej terapii już od początku leczenia poprzez promowanie obowiązujących standardów diagnostyczno-terapeutycznych:

1. Wprowadzenie lepszej wyceny świadczeń gwarantowanych dotyczących stosowania leków w programie lekowym w porównaniu do mniej skutecznej chemioterapii. (Zwiększenie wyceny świadczeń związanych z realizacją programu lekowego – procedury wokół podania leku tak by opłacało się leczyć pacjenta nowoczesnymi terapiami)
2. Umocnienie roli diagnostyki molekularnej poprzez dodanie w katalogu chemioterapii warunku nakładającego na świadczeniodawcę obowiązek potwierdzenia przeprowadzenia oceny obecności odpowiednich czynników molekularnych oraz immunohistochemicznych przed rozpoczęciem chemioterapii.

9. Wdrożenie leczenia celowanego inhibitorem kinazy EGFR jako uzupełnienia terapii radykalnej (leczenie adjuwantowe).

10. Ujednolicenie kryteriów włączenia i wyłączenia programu lekowego oraz wprowadzenie zmian organizacyjnych w zakresie monitorowania leczenia poprzez ograniczenie częstości wykonywania tomografii komputerowej.

11. Upowszechnienie radiochemioterapii (zwłaszcza jednoczasowej) i zwiększenie liczby pacjentów poddawanych tej procedurze.

1. Umożliwienie prowadzenia jednoczasowej RT-CHT i rozliczenia podwyższonej stawki za jednoczasową RT-CHT zarówno przy leczeniu w jednej lokalizacji, jak też przy jednoczasowym leczeniu w dwóch ośrodkach (np. pulmonologii i radioterapii),
   w których jeden spełnia rolę ośrodka referencyjnego koordynującego ścieżkę pacjenta.
2. Ośrodki koordynujące leczenie pacjenta za pomocą jednoczasowej RCT powinny otrzymywać dodatkowe finansowanie, aby pokryć koszt koordynacji. 
3. Leczenie chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca w stadium miejscowego zaawansowania i nieoperacyjności powinno być prowadzone wyłącznie w Lung Cancer Units.

12. Utworzenie Ośrodków Kompleksowej Diagnostyki I Leczenia Raka Płuca (Lung Cancer Unit) jako ośrodków zwalidowanych, certyfikowanych i poddawanych okresowej kontroli.

Kto i jak powinien zostać diagnozowany?

Rak płuca jest piątą przyczyną zgonów nowotworowych na świecie wśród osób niepalących, podczas gdy u osób palących – przyczyną pierwszą. Wynika z tego, że najbardziej narażona grupa – osoby palące – powinny być objęte szczególną opieką diagnostyczną, np. badaniem przesiewowym. Takie badanie można wykonać w ramach Ogólnopolskiego Programu Wczesnego Wykrywania Raka Płuca za pomocą niskodawkowej tomografii komputerowej. Niestety, wśród lekarzy POZ oraz wśród osób z grup ryzyka nadal istnieje bardzo mała świadomość możliwości skorzystania z tego programu. Tymczasem w jego ramach można wykonać niskodawkowe TK w kilkudziesięciu ośrodkach w Polsce.

Na diagnostykę w kierunku raka płuca powinny zostać skierowane także osoby, które uskarżają się na uporczywy długotrwały kaszel, zauważają zmianę jego charakteru, czują ból w klatce piersiowej lub duszność. Zdecydowanie są to wskazania do dalszych badań, które niestety często zastępowane są… kilkukrotną antybiotykoterapią.

O tym etapie diagnostyki mówi w naszym filmie prof. Maciej Krzakowski z Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie:

Jakie są dalsze kroki po tomografii komputerowej? Dowiesz się z tego filmu: https://youtu.be/-8NoFHMB4TA?list=PLTqky4-KsO8r_rV92QG1RVxEFyCJ3hzow

Ile trwają badania diagnostyczne? – https://youtu.be/zs6ZpEv9DAo?list=PLTqky4-KsO8r_rV92QG1RVxEFyCJ3hzow

Kluczowym elementem kompletnej i nowoczesnej diagnostyki jest także wykonanie badania molekularnego. Dotyczy to przede wszystkim pacjentów z niedrobnokomórkowym rakiem płuca (niezależnie od stopnia zaawansowania). Blisko 85 proc. przypadków raka płuca stanowi niedrobnokomórkowy rak płuca, który dzieli się na co najmniej kilkanaście podtypów, różniących się na poziomie molekularnym. Dopiero po przeprowadzeniu diagnostyki molekularnej możliwy jest świadomy wybór  najlepszej i najbardziej adekwatnej metody leczenia.

Więcej dowiesz się z tego filmu: https://youtu.be/bOkWSy-q7o4?list=PLTqky4-KsO8r_rV92QG1RVxEFyCJ3hzow

Serdecznie zapraszamy do obejrzenia nagrania o tym, jak wygląda sytuacja pacjentki, która dowiaduje się o tym, że ma raka płuca, mówi pacjentka Małgorzata Maksymowicz:

Zapraszamy również do zapoznania się z perspektywą osoby bliskiej pacjentki chorującej na raka płuca:

Więcej informacji na temat diagnostyki i leczenia raka płuca znajdziesz na stronach Centrum Kryzysowego.

W kampanii wspierają nas

Kampanię realizujemy dzięki pomocy